طبق آمار، دست کم ۲۸۰۰ مسجد در آلمان وجود دارد. گهگاه بحث‌ها یا اختلاف نظرهایی در اطراف آن‌ها به وجود می آید، به ویژه زمانی که مساجد با ویژگی‌ها و نمادهای برجسته‌ای مانند مناره‌ها در شکل ظاهری شهر خود را نشان می‌دهند. اگرچه مقررات مربوط به مساجد هم عموماً شبیه به مقررات مربوط به کلیساها یا کنیسه‌ها هستند، اما در بسیاری از موارد مقررات محلی بوده و از شهری به شهر دیگر تغییر می‌کند. حسین حمدان، که بعنوان اولین مشاور اسلامی آلمان، به جلوگیری از درگیری بین مساجد و مقامات محلی کمک می‌کند، در سخنانی پیرامون وظیفه خود گفت: من همیشه طرفدار گفت‌وگوی صادقانه هستم ولی ما باید درباره مسائل چالش‌برانگیز نیز صحبت کنیم.حمدان به مدت هشت سال است که به شهرداری‌های ایالت بادن-وورتمبرگ در جنوب غربی آلمان در مورد اسلام مشاوره می‌دهد. نکته قابل توجه این است که حمدان کارمند یک کلیسای کاتولیک است؛ او از سال ۲۰۱۲ به عنوان اولین مسلمان در پروژه آکادمی کلیسای روتنبورگ-اشتوتگارت کار می‌کند. ایالت بادن-وورتمبرگ حدود ۱۱ میلیون جمعیت دارد که حدود ۸۰۰ هزار نفر از آنها مسلمان اند. نخستین مساجد در این ایالت در دهه ۱۹۹۰ ایجاد شدند. حمدان در سال ۲۰۱۵ مسئولیت پروژه تازه راه‌اندازی شده‌ای با عنوان «مسلمانان به عنوان شرکا در بادن-وورتمبرگ» را بر عهده گرفت. او با حمایت «بنیاد روبرت-بوش» به عنوان مشاور ادارات محلی و مقامات تصمیم‌گیرنده رسماً فعالیت می‌کند. این دانشمند علوم دینی، تجارب‌اش را در یک کتاب جمع‌بندی کرده است. عنوان این کتاب «مشاور اسلامی در مسیر راه: تجارب، چالش‌ها، رهنمودها» می‌باشد. در حوزه کار او، اغلب پرسش‌های معمولی روز مطرح می‌شود: مثل این که آیا مناره‌های مساجد بلند اند؟ گروه‌های انفرادی اسلامی را چگونه می‌توان دسته بندی کرد؟ چطور ادارات محلی می‌توانند نوجوانان مسلمان را ادغام کنند؟ از سوی دیگر چگونه یک انجمن اسلامی از ادغام نوجوانان شان در جامعه حمایت نماید؟ نمی‌توان به این سؤالات به صورت عام جواب داد. مثلا ارتفاع یک مناره مسجد باید نظر به قاعده‌های ساختمانی ناحیه مورد نظر تعیین شود. در محلاتی که مسلمان‌ها از چندین دهه به این سو زندگی می‌کنند، تعامل با دیگر مردم شاید بیشتر باشند. حمدان به انجمن‌های اسلامی نیز روند کاری یک ناحیه یا شهرک را توضیح می‌دهد: «یک ناحیه چگونه کارکردی دارد؟ به چه کسی باید مراجعه کرد؟ وی همیشه به گفتگوهای مشترک اصرار می‌ورزد. او تأکید می‌کند که در این موارد مهم است که انجمن‌های مساجد نماینده‌های رسمی داشته باشند تا به عنوان افراد مورد اعتماد وارد گفتگو شوند.

خدمات مشورتی حمدان شامل تقریباً ۵۰ ناحیه در تمام ایالت بادن-وورتمبرگ می‌شود. وی با دیدگاه‌های متفاوت در مورد ساختمان‌های مساجد در آلمان آشنایی دارد. برخی به آن ساختمان‌ها به عنوان یک روند «اسلامی‌سازی» می‌نگرند و برخی دیگر بر این نظر اند که مساجد به جای نامرئی بودن باید در حوزه عامه قابل رویت و برای عام مردم در جامعه باز باشند. حمدان از جمله در یک ناحیه یا شهرک ۸ هزار نفری نیز کار مشورتی می‌کند که شورای این شهر در نهایت اعمار یک مناره مسجد را رد کرد. به گفته حمدان حداقل این توافق حاصل شد که هردو طرف بازهم به گفتگو ادامه دهند. حمدان در این ارتباط از مکان‌های مشخص نام نمی‌برد، زیرا لازمه شغل‌اش محرمانه نگهداشتن این امور نیز است. در کتاب‌اش نیز فقط به ندرت نام‌های مکان مشخص ذکر شده است.

پرسش‌های انتقادی در مورد گروه‌های اسلامی

حمدان دیدگاه‌های متفاوت را در مورد ساختمان‌های مساجد در آلمان توضیح می‌دهد و همزمان گروه‌های اسلامی را نیز دسته بندی می‌کند که برخی از آن‌ها توسط اداره حفاظت از قانون اساسی (دستگاه اطلاعات داخلی آلمان) مورد نظارت قرار دارند. این اسلام‌شناس این مساله را با جزئیات توضیح می‌دهد و به این ترتیب مرزهای همکاری را قابل فهم می‌کند.افزون بر آن او هشدار می‌دهد که همه انجمن‌های مساجد را که به اتحادیه اسلامی-ترکی در امور دینی (دیتیب) تعلق دارند، نباید به یک نگاه نگریست. او می گوید: «ما باید همواره انجمن‌های مساجد را از نزدیک ببینیم. زیرا انجمن‌ها ممکن است واقعاً در شهرهای مختلف به صورت مختلف عمل نمایند.» انجمن‌های متعلق به «دیتیب» در آلمان با انتقاد مواجه اند، زیرا به صورت مستقیم وابسته به اداره امور دینی ترکیه اند و به این ترتیب ممکن است با تأثیرپذیری از خارج از کشور آلمان عمل کنند.

حمدان تأکید کرد که انجمن‌های «دیتیب» نیز حق یک برخورد متمایز و منصفانه را دارند، اما آن‌ها نیز باید خود را در برابر پرسش‌های جدی قرار دهند. او تأکید کرد: «صداقت در دیالوگ به این معنی نیز است که ما پرسش‌های انتقادی را مطرح کنیم.» حمدان به نمایندگان ناحیه‌ها و انجمن‌های مساجد توصیه می‌کند که باهم بیشتر تبادل نظر نمایند. او همزمان از مرزها و امکانات مشوره‌دهی‌اش آگاه است. او به مشارکت مسلمانان، به‌خصوص مسلمانان جوان در پروژه‌های نواحی یا شهرک‌ها ارزش بسیار قایل است.  

منبع: SWR